سخنرانی مرحوم شیخ باقر علم الهدی
ذی القعده 1386-1428
جلسه دوم
حقوق
دانلود فایل صوتی جلسه
- تمام دین و مسائل ش در مسئله حقوق خلاصه میشود.
اگر به حقوق دیگران واقف باشید، متدین پاک وارسته خواهید بود.
هر کسی که در اجتماع زندگی میکند حقی بر گردن دیگران دارد.
- در ابتدای رساله حقوق امام سجاد ع آمده است:
اعلم ـ رحمک اللّه ـ ان للّه عز وجل علیک حقوقا محیطة بک فی کل حرکة تحرکتها ، أو سکنة سکنتها ، أو منزلة نزلتها ، أو جارحة قلبتها ، أو آلة تصرفت بها.
آگاه باش که برای خدا بر تو حقوقی است که احاطه کرده تو را.
عبا که کل بدن را بپوشاند می گویند احاطه کرده. کلاه که سر را بپوشاند میگویند احاطه کرده است.
اطراف و جوانب تو را حقوق الهی در بر گرفته است.
در هر حرکتی که از تو صادر می شود خداوند بر تو حق دارد. حتی در پلک زدن، تکان خوردن زبان و حرف زدن، حرکات دست و پا و رفتن و آمدن ها و حتی در سکون و آرامش ت.
در هر حالتی که هستی حقوق الهی بر تو احاطه دارد. در منزلی که می نشینی، عضوی از اعضایت را که زیر و رو می کنی و هر ابزاری که بر آن تصرف داری. ابزار هر چیزی می تواند باشد از فرشی که بر روی آن می نشینی تا پول و فرزند و همسر ...
ما فرو رفته در اقیانوس بی کران رحمت خدا هستیم. اعضا و جوارح ما نعمت خدا است. همسر و فرزندان مان نعمت های خدا هستند.در دریای نعمت شناوریم و منعم بر ما حق دارد.
و دین یعنی حقوق و آشنایی و رعایت آن
- حقوق ما را در برگرفته است و به آن توجه نداریم. مثل سلسله اعصاب در بدن انسان است. که از دو طرف ستون فقرات با مغز در ارتباط است و به همه اعضا رسیده است و در قلب و ریه هم هست.
سلسله اعصاب دو گونه است: احساساتی همچون خشم و عصبانی شدن و جنگجو بودن. و احساساتی چون خندیدن و ایستا بودن و آرامش داشتن و بی تفاوتی.
هر فرد با توجه به این که کدام یک از این احساسات در او فعال باشد شخصیت ش شکل میگیرد.
گاهی میبینید طرف به خاطر یک ناراحتی اشتهایش کور می شود یا برعکس زیاد میشود. یا کلیه ش با این که سالم است به خاطر ناراحتی از کار می افتد که بر میگردد به اعصاب ش.
- تمام جوانب زندگی ما را حقوق در بر گرفته است که اگر حقوق منظم رعایت شود پیکره زندگی دنیوی و اخروی ما درست خواهد بود.
سخت ترین موقف در قیامت، موقف حقوق است.
در قیامت پنجاه موقف داریم که هر کدام هزار سال طول می کشد. هر شب و روزش به اندازه هزار سال ماست.
موقفِ حقوق، اشدِ مواقف است. سخت تر از موقف نماز و روزه و حج است چون در این موقف سخن از عدل خدا است. پناه می بریم از عدل خدا به خود خدا. امام می فرمایند خدایا از عدل تو می گریزم. چون عدل خدا عجیب است و ما نمی دانیم یعنی چه. صحبت از فضل خدا نیست، صحبت از آقایی و کرم نیست، صحبت از عفو و گذشت نیست.
- مولی الموحدین امیر المومنین می فرمایند ظلم سه دسته است:
الظُّلْمُ ثَلاثَةٌ، فَظُلْمٌ لا یَغْفِرُهُ الله، وَظُلْمٌ یَغْفِرُهُ، وَظُلْمٌ لا یَتْرُکُهُ، فَأَما الظُّلْمُ الَّذِی لا یَغْفِرُهُ الله فَالشِّرْکُ، قَالَ الله: {إنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ} وَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی یَغْفِرُهُ فَظُلْمُ العِباَدِ أَنْفُسَهُمْ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَبَیْنَ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لا یَتْرُکُهُ الله
فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضًا حَتَّى یُدَبِّرُ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ
مولی الموحدین امیر المومنین ع می فرمایند:
بدانید که ظلم بر سه نوع است: ظلمی که قابل بخشش نیست و آن شرک به خدا است؛ ظلمی که قابل بخشش است (با توبه) و آن گناهان و ستمی است که مردم در حقّ خود کرده اند (حقّ الله) و ظلمی که امکان گذشت [از سوی خدا] وجود ندارد و آن ظلمی است که مردم به یکدیگر کرده اند (حقّ النّاس). نهج البلاغه، خطبه 176.
ظلم سه دسته است:
1. اصلا خدا نمی بخشه: شرک به خدا
2. ممکنه خدا ببخشه حتی بدون توبه ممکنه خدا ببخشه و آن هم گناهان معمولی است.
3. وَظُلْمٌ لا یَتْرُکُهُ و ظلمی که خدا رها نمی کند، دقت کنید نگفته میگیرد و مواخذه می کند، بلکه گفته رها نمی کند. یعنی خدا ظالم را نگه می دارد.
-
حدیث داریم که همه سر از قبر بر می دارند و به عرفات می آیند. دو تا مامور کنار قبر هستند یکی جلوتر میرود و می گوید که بیا و یکی هم پشت سر می آید و می گوید برو و توقف نکن. همه از اولین و آخرین می آیند.
همه در یک سرزمین سرپا می ایستند. آن کس آنجا حال ش از همه بهتر است که جای پا پیدا میکند و بتواند به راحتی هر دو پایش روی زمین بگذارد. و بتواند راحت نفس بکشد. آنقدر عرق می ریزند که نمی توانند یک کلمه هم حرف بزنند. در چنین وضعیتی خدا با بندگان ش حرف میزد: و عزتی و جلالی لا یجوزنی ظلم ظالم ،نمیگذارم در این روز کسی که به کسی ظلم کرده است و حق دیگری را ضایع کرده است قدم از قدم بدارد.
امام سجاد ع می فرمایند در عقبه حقوق یک نفر یک نفر می آیند و یک مامور الهی می آید و دست فرد را بلند میکند و می گوید ای اولین و آخرین گوش کنید هر کسی فکر میکند فلان بن فلان حقی از او ضایع کرده است بیاید جلو. هر کسی شاکی است بیاید جلو تا تسویه حساب شود. آن هنگام همه می ترسند از آشناهای شان. در دنیا ما در شدائد دنبال آشنا ها هستیم اینجا همین آشنا ها دردسر می شوند.
آیات 34 تا 37 عبس را ببینید:
یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ .وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ. وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ .لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ
روزى که آدمى از برادرش ، و از مادرش و پدرش،و از همسرش و پسرانش مى گریزد، در آن روز هر کسى از آنان را کارى است که او را به خود مشغول مى دارد.
روز قیامت همه دوستی ها تبدیل به دشمنی می شود مگر یک دسته از افراد که ارتباطات شان بر اساس خدا بوده است که پرهیزکاران باشند.
در عقبه حقوق همه می گردند تا کسی را پیدا کنند که حقی از او مطالبه کنند. چون خودمان را در مخاطره عذاب میبینیم لذا همه با هم دشمن می شویم.
فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءَلُونَ سوره مومنون 101
پس آنگاه که در صور دمیده شود [دیگر] میانشان نسبت خویشاوندى وجود ندارد و از [حال] یکدیگر نمى پرسند .
موقف حقوق جایی است که اگر نانی در دنیا قرض گرفتیم باید پلو بدهیم.
دلی را شکستیم باید زیارت امام حسین را بدهیم.
تندی بیجایی داشتیم باید زیارت حرم امام رضا را بدهیم.
ده تومن قرض گرفتیم و ندادیم در عوض ش باید نماز شب بدهیم.
شما تصور کنید همسایه ای نصف شب به منزل شما بیاید و بگوید که ناخواسته مهمان برایمان آمد و اگر براتون امکان دارد تعدادی نان به ما بدهید. شما 5 عدد نان می دهید و می گویید باز اگر چیزی خواستی حتما بگو. می گوید نه همین 5 عدد نان کافی ست. فردا صبح پس میاوردم. اما پس نمی آورد.
دو سال بعد شما در در جاده کویری با خانواده تان دارید می روید. و ماشین تان خراب میشود. چندین ساعت معطل میشوید و میبینید که کم کم از گرسنگی صدای گریه کودکان تان بلند شد.
همین موقع یه اتوبوس می آید و نگه میدارد. سوار اتوبوس می شوید و میبینید همان همسایه تون در ردیف جلو نشسته و دارد چلو کباب می خورد. بهش میگید اون 5 تا نونی که ازم دو سال پیش گرفته بودی و رو پس بده. میگه اینجا نانوایی نداره که. میگید پس همین چلوکبابی که داری رو بده که بچه هام گرسنه ند.
موقف حقوق دقیقا همینه.
- گاه از گناهان مظلوم میگیرند و در پرونده ظالم قرار میدهند.
پرونده مون رو به دست مون می دهند و فریاد میزنیم خدایا اشتباه شده، این پرونده مال ما نیست، من زنا نکردم، من آدم نکشتم.
ندا می آید ما از مرز عدالت نگذشتیم، ما به کسی ستم نکردیم.
- سوال این است آیا راه نجاتی نیست؟
نمی دانیم حضرات به سراغ مان می آیند یاخیر. نمی توان مغرور شد، چون واقعا نمی دانیم.
اگر کسی با ایمان مرده باشد ممکن است امیر المومنین وساطت کنند. چون این خطر وجود دارد که در اثر گناهان مان دم مرگ ایمان مان را از دست دهیم.
اگر مولی الموحدین امیر المومنین وساطت کنند ثواب یک نفس شان در لیله المبیت که در بستر پیامبر خوابیدند و زیر تیغ 40 شمشیر دشمن بودند، جان پیغمبر را حفظ کردند، اگر ثواب یک نفس ایشان در آن شب بین اهل جهنم تقسیم شود همه در بهترین جای بهشت جای خواهند گرفت.
نباید مغرور شد چون برخی ها به همین هم راضی نمی شوندو نمی بخشند و میگویند خدایا دلم خیلی به درد آمده است و نمی بخشم.
- وقتی آن چهل نفر در لیله المبیت به خانه رسول الله ریختند امیرالمومنین بیدار شدند و شمشیر یکی از آنها را گرفت و آن 40 نفر را از خانه بیرون کرد. شما ببینید فرزند علی چه کرد که نه 40 نفر بلکه 30 هزار نفر که هر کدام می خواستند زودتر امام حسین را بکشند و جایزه یزید را ببرد....
===============
احکام
ادامه از جلسه قبل:
- افراد کثیر الشک نباید به شک خود اعتنا کنند.
- اگر در شک یک طرف شک صحیح بود و طرف دیگر باطل، باید بنا را به طرف صحیح بگذاریم.
شک بین یک سجده یا دو سجده، چون یک سجده باطل است، بنا را بر دو سجده می گذاریم.
شک بین رکعت 3 و 4، بنا را بر رکعت 4 بگذارید.
2 یا 3 مرتبه گفتن تسبیحات اربعه، بنا بر 3 مرتبه
- گاهی در شک هیچ کدام از دو طرف شک صحیح نیست، بنا را بر طرف بیشتر می گذاریم.
در نماز 4 رکعتی، شک بین 2و 3، بنا را بر 3 می گذاریم.
تسبیحات را یک بار یا دو بار، بنا را بر 2 بار می گذاریم.
- اگر بنا را بر بیشتر بگذارید، باطل شود، بنا را بر کمتر می گذاریم،
تسبیحات 2یا 4 بار، بنا را بر 2 بار می گذاریم.
در عدد رکعت بین 3و 5، بنا را بر 3 می گذاریم.