آغوز

وَ لَوْ شِئْتُ لاَهْتَدَیْتُ الطَّریقَ اِلى مُصَفّى هذَا الْعَسَلِ، وَ لُبابِ هذَا 
اگر مى خواستم هرآینه مى توانستم به عسل مصفّا، و مغز این
الْقَمْحِ، وَ نَسائِجِ هذَا الْقَزِّ، وَلکِنْ هَیْهاتَ اَنْ یَغْلِبَنى هَواىَ، 
گندم، و بافته هاى ابریشم راه برم، اما چه بعید است که هواى نفسم بر من غلبه کند،
و یَقُودَنى جَشَعى اِلى تَخَیُّرِ الاَْطْعِمَةِ، وَ لَعَلَّ بِالْحِجازِ اَوِ الْیَمامَةِ 
و حرصم مرا به انتخاب غذاهاى لذیذ وادار نماید در حالى که شاید در حجاز یا یمامه
مَنْ لا طَمَعَ لَهُ فِى الْقُرْصِ، وَ لا عَهْدَ لَهُ بِالشِّبَعِ; 
کسى زندگى کند که براى او امیدى به یک قرص نان نیست، و سیرى شکم را به یاد نداشته باشد;
اَوْ اَبیتَ مِبْطاناً وَ حَوْلى بُطُونٌ غَرْثى، و اَکْبادٌ حَرّى; 
یا آنکه شب را با شکم سیر صبح کنم در حالى که در اطرافم شکمهاى گرسنه، و جگرهایى سوزان باشد;
اَوْ اَکُونَ کَما قالَ الْقائِلُ: 
یا چنان باشم که گوینده اى گفته:
وَ حَسْبُکَ داءً اَنْ تَبیتَ بِبِطْنَة *** وَ حَوْلَکَ اَکْبادٌ تَحِنُّ اِلَى الْقِدِّ 
«این دردوننگ تورابس که باشکم سیربخوابى، و دراطراف توشکم هایى باشدکه پوستى رابراى خوردن آرزو کنند».
اَ اَقْنَعُ مِنْ نَفْسى بِاَنْ یُقالَ هذا اَمیرُالْمُؤْمِنینَ، وَ لا اُشارِکَهُمْ فى 
آیا به این قناعت کنم که به من امیرمؤمنان گفته شود، ولى در سختى هاى روزگار با
مَکارِهِ الدَّهْرِ، اَوْ اَکُونَ اُسْوَةً لَهُمْ فى جُشُوبَةِ الْعَیْشِ؟! فما خُلِقْتُ 
آنان شریک نباشم، یا در تلخى هاى زندگى الگویشان محسوب نشوم؟! آفریده نشدم تا خوردن
لِیَشْغَلَنى اَکْلُ الطَّیِّباتِ کَالْبَهیمَةِ الْمَرْبُوطَةِ هَمُّها عَلَفْها، 
غذاهاى پاکیزه مرا سرگرم کند به مانند حیوان به آخور بسته که همه اندیشه اش علف خوردن است،
اَوِ الْمُرْسَلَةِ شُغْلُها تَقَمُّمُها، تَکْتَرِشُ مِنْ اَعْلافِها، 
یا چهارپاى رها شده که کارش به هم زدن خاکروبه هاست، از علف هاى آن شکم را پر مى کند،

وَ تَلْهُو عَمّا یُرادُ بِها ; اَوْ اُتْرَکَ سُدىً ، اَوْ اُهْمَلَ عابِثاً، 
و از منظور صاحبش از سیر کردن او بى خبر مى باشد; هیهات از اینکه رهایم ساخته، یا بیکاروبیهوده ام گذاشته باشند،
اَوْ اَجُرَّ حَبْلَ الضَّلالَةِ، اَوْ اَعْتَسِفَ طَریقَ الْمَتاهَةِ! 
یا کشاننده عنان گمراهى باشم، یا در حیرت و سرگردانى بیراهه روم.
وَ کَاَنّى بِقائِلِکُمْ یَقُولُ: اِذا کانَ هذا قُوتَ ابْنِ اَبى طالِب فَقَدْ قَعَدَ 
انگار گوینده اى از شما مى گوید: اگر خوراک فرزند ابى طالب این است پس
بِهِ الضَّعْفُ عَنْ قِتالِ الاَْقْرانِ وَ مُنازَلَةِ الشُّجْعانِ! اَلا وَ اِنَّ الشَّجَرَةَ 
ضعف و سستى او را از جنگ با هماوردان و معارضه با شجاعان مانع مى گردد! بدانید درختان
الْبَرِّیَّةَ اَصْلَبُ عُوداً، وَ الرَّوائِعَ الْخَضِرَةَ اَرَقُّ جُلُوداً، وَ النَّباتاتِ 
بیابانى چوبشان سخت تر، و درختان سرسبز پوستشان نازک تر، و گیاهان
الْبَدَویَّةَ اَقْوى وُقُوداً، وَ اَبْطَاُ خُمُوداً. وَ اَنَا مِنْ رَسُولِ اللّهِ کَالصِّنْوِ 
صحرایى آتششان قوى تر، و خاموشى آنها دیرتر است. من و رسول خدا همچون دو درختى هستیم که
مِنَ الصِّنْوِ، وَ الذِّراعِ مِنَ الْعَضُدِ. وَ اللّهِ لَوْ تَظاهَرَتِ الْعَرَبُ عَلى 
از یک ریشه رُسته، و چون ساعد و بازو مى باشیم. به خدا قسم اگر عرب در جنگ بامن همدست شوند
قِتالى لَما وَلَّیْتُ عَنْها، وَ لَوْ اَمْکَنَتِ الْفُرَصُ مِنْ رِقابِها لَسارَعْتُ 
من از مقابله با آنان روى برنگردانم، و اگر فرصت ها دست دهد شتابان بدان سو (شام)
اِلَیْها، وَ سَاَجْهَدُ فى اَنْ اُطَهِّرَ الاَْرْضَ مِنْ هذَا الشَّخْصِ الْمَعْکُوسِ، 
مى روم، و خواهم کوشید تا زمین را از این موجود وارونه، و سرنگون کالبد
وَ الْجِسْمِ الْمَرْکُوسِ، حَتّى تَخْرُجَ الْمَدَرَةُ مِنْ بَیْنِ حَبِّ الْحَصیدِ. 
(معاویه) پاک نمایم، تا سنگریزه ها از میان دانه هاى درو شده بیرون رود.

وَ مِنْ هذَا الْکِتابِ، وَ هُوَ آخِرُهُ 
و از این نامه است که پایان آن است

اِلَیْکِ عَنّى یا دُنْیا، فَحَبْلُکِ عَلى غَارِبِکِ، قَدِ انْسَلَلْتُ مِنْ 
اى دنیا، از من فاصله بگیر، که مهارت را بر گردنت انداختم، از چنگالت
مَخالِبِکِ، وَ اَفْلَتُّ مِنْ حَبائِلِکِ، وَاجْتَنَبْتُ الذَّهابَ فى مَداحِضِکِ. 
بیرون جَستم، از دامهایت فرار کردم، و از رفتن در لغزشگاههایت دورى گزیدم.
اَیْنَ الْقُرُونُ الَّذینَ غَرَرْتِهِمْ بِمَداعِبِکِ؟ اَیْنَ الاُْمَمُ الَّذینَ فَتَنْتِهِمْ 
کجایند گذشتگانى که به بازیهایت آنان را فریفتى؟! کجایند ملّتهایى که با زر و زیورت آنان را
بِزَخارِفِکِ؟ ها هُمْ رَهائِنُ الْقُبُورِ، وَ مَضامینُ اللُّحُودِ. وَ اللّهِ لَوْ 
مغرور نمودى؟! اینک اینان گروگانهاى قبور، و فرورفته در لابلاى لحدهایند. به خدا قسم اى
کُنْتِ شَخْصاً مَرْئِیّاً، وَ قالَباً حِسِّیّاً، لاََقَمْتُ عَلَیْکِ حُدُودَ اللّهِ فى 
دنیا اگر موجودى قابیل دیدن، و جسمى سزاوار لمس بودى، حدود خدا را بر تو جارى مى ساختم در
عِباد غَرَرْتِهِمْ بِالاَْمانِىِّ، وَ اُمَم الْقَیْتِهِمْ فِى الْمَهاوى، وَ مُلُوک 
رابطه بابندگانى که به آرزوها فریبشان دادى، و ملتهایى که در پرتگاههاى هلاکت انداختى، وپادشاهانى
اَسْلَمْتِهِمْ اِلَى التَّلَفِ، وَ اَوْرَدْتِهِمْ مَوارِدَ الْبَلاءِ، اِذْ لا وِرْدَ وَ لا صَدَرَ. 
که تسلیم نابودى کردى و به سرچشمه هاى بلا واردنمودى، به جایى که در ورود و خروجش امنیت نباشد.
هَیْهاتَ! مَنْ وَطِئَ دَحْضَکِ زَلِقَ، وَ مَنْ رَکِبَ لُجَجَکِ غَرِقَ، 
هیهات! هر کس گام در لغزشگاه هایت نهد بلغزد، و هرکه سوار آبهاى متراکمت گردد غرق شود،
وَ مَنِ ازْوَرَّ عَنْ حَبائِلِکِ وُفِّقَ، وَ السّالِمُ مِنْکِ لایُبالى اِنْ ضاقَ بِهِ 
و آن که از دامهاى تو به یک سو رود موفق گردد، و کسى که از فتنه هاى تو سالم است باکى ندارد که گرفتار
مُناخُهُ، وَ الدُّنْیا عِنْدَهُ کَیَوْم حانَ انْسِلاخُهُ. اُعْزُبى عَنّى، 
تنگى زندگى باشد، و دنیا نزد او مانند روزى است که لحظه پایانش فرا رسیده. از من دور شو،

فَوَ اللّهِ لااَذِلُّ لَکِ فَتَسْتَذِلِّینى، وَ لا اَسْلَسُ لَکِ فَتَقُودینى. 
به خدا قسم رام تو نشوم تا مرا به خوارى نشانى، و عنان به دستت نگذارم تا هر کجا خواهى ببرى.
وَ ایْمُ اللّهِ یَمیناً اَسْتَثْنى فیها بِمَشیئَةِ اللّهِ، لاََرُوضَنَّ نَفْسى 
قسم به خداوند، قسمى که فقط اراده حق را از آن استثنا مى کنم، آنچنان نفس خویش را به
رِیاضَةً تَهِشُّ مَعَها اِلَى الْقُرْصِ اِذا قَدَرَتْ عَلَیْهِ مَطْعُوماً، وَ تَقْنَعُ 
ریاضت وادارم که به یک قرص نان زمانى که براى خوردن یابد شاد شود، و به جاى خورش
بِالْمِلْحِ مَأْدُوماً، وَ لاََدَعَنَّ مُقْلَتى کَعَیْنِ ماء نَضَبَ مَعینُها مُسْتَفْرِغَةً 
به نمک قناعت کند، و کاسه چشمم را در گریه هاى شب و روز قرار دهم تا چون چشمه اى که آبش فرو رفته
دُمُوعُها. اَتَمْتَلِئُ السّائِمَةُ مِنْ رَعْیِها فَتَبْرُکَ، 
اشکى در آن نماند. آیا به همان گونه که حیوان چرنده شکمش را با چریدن پر کند و بخوابد،
وَ تَشْبَعُ الرَّبیضَةُ مِنْ عُشْبِها فَتَرْبِضَ، وَ یَأْکُلُ عَلِىٌّ مِنْ زادِهِ 
و رمه گوسپند که از علف سیر مى شود و به جانب خوابگاهش مى رود، على هم از توشه خود
فَیَهْجَعَ؟! قَرَّتْ اِذاً عَیْنُهُ اِذَا اقْتَدى بَعْدَ السِّنینَ الْمُتَطاوِلَةِ بِالْبَهیمَةِ 
بخورد و بخوابد؟! چشمش روشن که پس از سالیانى دراز به چهارپایانِ
الْهامِلَةِ، وَ السّائِمَةِ الْمَرْعِیَّةِ! 
رها شده، و گوسپندان چرنده اقتدا کند!
طُوبى لِنَفْس اَدَّتْ اِلى رَبِّها فَرْضَها، وَ عَرَکَتْ بِجَنْبِها بُؤْسَها، 
خوشا به حال کسى که واجبات پروردگارش را به جا آورده، و مشکلات را تحمل نموده،
وَ هَجَرَتْ فِى اللَّیْلِ غُمْضَها، حَتّى اِذا غَلَبَ الْکَرى عَلَیْها، 
و در شب از خواب خوش دورى کرده، تا وقتى که خواب بر او چیره شود
افْتَرَشَتْ اَرْضَها، وَ تَوَسَّدَتْ کَفَّها، فى مَعْشَر اَسْهَرَ عُیُونَهُمْ خَوْفُ 
زمین را فرش خود گرفته، و دست را بالش زیر سر کند، در میان جمعیتى که ترس از قیامت دیده هایشان

مَعادِهِمْ، وَ تَجافَتْ عَنْ مَضاجِعِهِمْ جُنُوبُهُمْ، وَ هَمْهَمَتْ بِذِکْرِ 
را بیدار گذاشته، و پهلوهاشان از بستر استراحت جدا شده، و لبهاشان به ذکر پروردگارشان
رَبِّهِمْ شِفاهُهُمْ، وَ تَقَشَّعَتْ بِطُولِ اسْتِغْفارِهِمْ ذُنُوبُهُمْ، «اُولئِکَ 
آهسته و آرام گویاست، و گناهانشان به کثرت استغفار از بین رفته، «اینان
حِزْبُ اللّهِ، اَلا اِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ». 
حـزب خـدایند، و بدانید که حـزب خـدا رستگارانند».
فَاتَّقِ اللّهَ یَا بْنَ حُنَیْف، وَلْتَکْفِکَ اَقْراصُکَ، لِیَکُونَ مِنَ النّارِ 
پسر حنیف! از خدا پروا کن، و قرص هاى نان خودت تو را بس باشد، تا این روش موجب خلاصى ات
خـَلاصُــکَ. 
از آتش جهنم گردد.